Czym jest franczyza? Plusy i minusy bycia franczyzobiorcą

W Polsce istnieją różne rodzaje działalności gospodarczej. Jeśli chcesz prowadzić biznes franczyzowy, musisz posiadać zarejestrowana firmę, jednak sam sposób prowadzenia przez ciebie działalności będzie oparty na konkretnych zasadach, wynikających z franczyzy.

Franczyzą określamy sposób prowadzenia biznesu, w którym firma o ugruntowanej pozycji na rynku (franczyzodawca) udziela wsparcia drugiemu przedsiębiorcy (franczyzobiorcy), działającym pod jej znanym szyldem. Franczyzodawca zajmuje się działaniami marketingowymi, dotyczącymi całej sieci, a także przekazuje swoje know-how, procedury i koncepcje, które wdraża w swojej firmie franczyzobiorca.

Zasady dotyczące współpracy opartej na franczyzie reguluje umowa franczyzy. Ten rodzaj umowy nie jest doprecyzowany w polskim prawie – wynika ze swobody umów, jest to zatem umowa nienazwana. Umowa powinna określać prawa i obowiązki obydwu stron, czas i warunki współpracy, a także informacje na temat obligatoryjnych opłat, które są po stronie franczyzobiorcy.

W tzw. pakiecie franczyzowym powinny znaleźć się dokumenty określające sposoby wykorzystania znaku towarowego, a także wiedza i wszystkie niezbędne materiały, które pozwolą przedsiębiorcy prowadzić biznes zgodny ze standardami franczyzodawcy.

Franczyza występuje pod wieloma postaciami. Ze względu na rodzaj działalności można wyróżnić franczyzę handlową (dystrybucyjną), gdzie franczyzobiorca sprzedaje towar franczyzodawcy; franczyzę usługową, gdzie wykonywane są konkretne usługi i franczyzę produkcyjną, gdzie udzielona zostaje licencja na wykonanie własnych towarów metodami franczyzodawcy.

Ze względu na organizację systemu wymienia się franczyzę bezpośrednią, czyli bezpośrednie zawarcie umowy między stronami; franczyzę wielokrotną, gdzie franczyzobiorca prowadzi kilka punktów w ramach sieci; masterfranczyzę, gdzie franczyzobiorca ma wyłączność działalności franczyzowej na danym terenie i posiada więcej swobody w prowadzeniu biznesu (często spotykana wśród marek mających zasięg międzynarodowy) oraz przedstawicielstwo regionalne, czyli pośrednictwo między franczyzodawcą a franczyzobiorcą na określonym obszarze.

Rozróżnia się również franczyzę ze względu na rodzaj know-how: franczyza dystrybucji produktu obejmuje przekazanie wiedzy z zakresu produktów lub usług; franczyza koncepcji działalności, gdzie przedsiębiorca oprócz wiedzy na temat asortymentu, otrzymuje także pełne know-how z zakresu strategii, modeli biznesowych czy koncepcji marketingowych.

Dlaczego warto zdecydować się na działalność pod szyldem znanej marki? Przede wszystkim w tym modelu firma ma możliwość wykorzystywania wypracowanego i sprawdzonego modelu biznesowego, a także otrzymuje wsparcie merytoryczne, co przekłada się na większą stabilność i ograniczenie ryzyka upadłości. Ponadto, franczyzodawca zajmuje się działaniami marketingowymi, więc franczyzobiorca nie ponosi żadnych kosztów związanych z promocją swojego biznesu.

Franczyza wydaje się być ciekawym rozwiązaniem dla osób, które nie mają pomysłu na biznes lub obawiają się ryzyka. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli nawet przedsiębiorca korzysta z wsparcia franczyzodawcy, prowadzi działalność na swój rachunek i również ponosi ryzyko niepowodzenia. Decydując się na biznes w modelu franczyzowym przedsiębiorca musi posiadać środki na inwestycję (wkład własny), a także pamiętać o regulowaniu cyklicznych opłat franczyzowych. Do tego dochodzą także koszty związane z wynajęciem lokalu czy wypłatami wynagrodzeń dla pracowników.

Jeśli mowa jest o minusach franczyzy, można dodać również brak decyzyjności w kwestiach biznesowych i stałą kontrolę ze strony franczyzodawcy – firma w modelu franczyzy musi reprezentować wszelkie standardy i koncepcje sieci, więc przedsiębiorca nie ma możliwości rozwoju własnych pomysłów. Minusem może być również fakt, że umowa franczyzowa zawierana jest na określony czas i zawsze istnieje niepewność związana z brakiem jej przedłużenia.

Zobacz także: Cash flow – czym jest rachunek przepływu środków pieniężnych?

Jak wygląda rynek franczyzy w Polsce w 2023 roku? Polska Organizacja Franczyzodawców i portal Franchising.pl przygotowali raport, w którym czytamy, że „wbrew trudnym warunkom w ostatnich dwóch latach wzrosła liczba franczyzobiorców. Mimo że było więcej rozwiązań umów niż w poprzednich latach, to jednak udało się utrzymać trend wzrostowy.”

Czytamy także, że na początku 2023 roku w Polsce istniało 1350 sieci franczyzowych. Ten sektor prężnie się rozwija, ponieważ model oparty na franczyzie jest wykorzystywany w wielu branżach – w handlu, gastronomii czy edukacji. W naszym kraju przeważają rodzime sieci franczyzowe – 8 na 10 franczyz to polskie marki. Ponadto coraz więcej polskich franczyz można spotkać na arenie międzynarodowej (”Blisko 150 polskich marek franczyzowych ma przynajmniej jednego franczyzobiorcę za granicą”).

Przede wszystkim warto zapoznać się z ofertami franczyzowymi z różnych branż i wybrać tę, która najbardziej cię ciekawi i pasuje do twoich zainteresowań. Sprawdź czy dana marka jest rozpoznawalna na rynku i jakie opinie na jej temat można znaleźć np. w Internecie. Przekonaj się na własnej skórze jak działa dana sieć – skorzystaj z jej usług lub produktów i wyrób swoje zdanie.

Przy decyzji o wyborze franczyzy ważne jest także twoje zaplecze finansowe – oferty franczyzowe dopasuj do środków, którymi dysponujesz, bądź sprawdź możliwości finansowania biznesu.

Przed rozpoczęciem współpracy spotkaj się z franczyzodawcą i zadaj wszystkie nurtujące pytania, możesz również skontaktować się z innymi franczyzobiorcami, by skonsultować swoje wątpliwości. Następnie przychodzi czas na podpisanie umowy, zapoznanie się z całym pakietem franczyzowym oraz rozpoczęcie szkoleń, które przygotują cię do prowadzenia biznesu.

Źródła:

• https://franchising.pl/abc-franczyzy/24/franczyza-polsce-rozwoj-rok-roku/
• https://franczyza.org.pl/raport-rynek-franczyzy-2022-wiecej-franczyzobiorcow-choc-przybywa-ich-wolniej/